Virus Vũ Hán: Những day dứt của “Người Dơi” và nước Pháp
Liệu virus corona Vũ Hán có “xổng” ra khỏi một trong những phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, nơi xuất phát đại dịch? Hôm 27/04/2020 từ Paris, tờ Le Monde đã phân tích sự ngây thơ của Pháp khi tin và hợp tác với Trung Quốc.
- Virus corona: Có thể khởi kiện Trung Quốc ra tòa?
- Covid-19: Úc cảnh cáo Trung Quốc đừng ‘lấy tiền ra dọa nạt’
- Biển Đông: Trung Quốc lại vi phạm luật quốc tế
Khi đại dịch bùng phát Thạch Chính Lệ, chuyên gia về virus corona của Viện Vi trùng học Vũ Hán mất ăn mất ngủ, day dứt với câu hỏi: “Làm sao virus thoát ra được từ phòng thí nghiệm?”.
Nội dung chính
“Người Dơi” của P4 Vũ Hán
Người phụ nữ 55 tuổi, chuyên gia virus đầu ngành chuyên nghiên cứu loài dơi ở các tỉnh phía nam Trung quốc được vinh danh là “Người Dơi”. Năm 2005, từ một con dơi mà bà đã nhận diện được hai loại virus gần giống virus đã gây ra dịch SARS năm 2003. Thế nên ngay khi những bệnh nhân đầu tiên nhập viện ở Vũ Hán, Thạch Chính Lệ đã thổ lộ với Jane Qiu, phóng viên tạp chí Khoa học Hoa Kỳ về ám ảnh virus thoát ra từ Viện Vi trùng học Vũ Hán.
Thời gian của Thạch Chính Lệ chủ yếu là trong những hang động tối tăm ẩm ướt để bắt dơi, và phòng thí nghiệm. Bà là phó giám đốc phòng thí nghiệm P4, chuyên nghiên cứu virus loại 4 có tỉ lệ lây nhiễm và làm chết người cao nhất, như Ebola đã giết hại 90% người bị nhiễm.
P4, của Vũ Hán, được xây dựng trong khuôn khổ một thỏa thuận hợp tác Pháp-Trung, theo mô hình P4 ở Lyon. Phòng thí nghiệm mang tính chiến lược cao này, nằm ở ngoại ô Vũ Hán 30 km về phía tây nam. Bắt đầu hoạt động từ đầu năm 2019 sau 15 năm xây dựng và hai năm chạy thử. Nằm ở một khu vực cô lập, nhưng cách đây hai năm, mới mọc lên một khu ký túc xá dành cho nghiên cứu sinh và sinh viên ở sát cạnh.
Ngày 14/04, tờ Bưu điện Washington đăng bài viết khẳng định các nhà ngoại giao Mỹ ngay từ tháng 3/2018 đã cảnh báo việc thiếu thốn “các kỹ thuật viên và điều tra viên được đào tạo đúng đắn để vận hành phòng thí nghiệm cao cấp này”. Trước đó, mối nghi ngờ về một sự cố khiến con virus thoát ra đã sôi sục tại Trung Quốc.
Mạng xã hội Trung Quốc cuồn cuộn các giả thiết
Từ cuối tháng Giêng, phòng thí nghiệm P4 và bà “người dơi” đã làm sôi sục các trang mạng xã hội ở Trung Quốc. Cư dân mạng còn “moi móc” ra một phòng thí nghiệm khác, trực thuộc Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh truyền nhiễm, nằm cách chợ thịt rừng Hoa Nam có 280 mét, ngôi chợ ở trung tâm Vũ Hán, ổ dịch đầu tiên.
Có thể dễ dàng tìm lại trên YouTube phóng sự của một kênh truyền hình Thượng Hải ngày 11/12/2019 về Điền Tuấn Hoa, một kỹ thuật viên của phòng thí nghiệm này, trong bộ đồ bảo hộ trắng với lưới bắt dơi đang leo vào những hang động tối tăm khủng khiếp của Hồ Bắc. Phóng sự tô vẽ: “Gần 2.000 loại virus đã được các nhà nghiên cứu Trung Quốc phát hiện trong 12 năm qua, trong khi thế giới mất 200 năm chỉ tìm được 284 loại. Và đương nhiên Trung Quốc giờ đây dẫn đầu thế giới về nghiên cứu virus”.
Vài tuần sau, trong bối cảnh dịch bệnh lan rộng ở Vũ Hán, đoạn phim ngắn này lại mang một âm hưởng khác trên mạng xã hội Trung Quốc. Người ta chợt thấy bộ đồ bảo hộ và đôi găng cao su của nhà nghiên cứu khá mong manh. Bản thân Điền Tuấn Hoa cũng thú thật: “Chỉ cần da trần chạm phải phân dơi là bị nhiễm virus”. Ông cũng đã từng tự nguyện cách ly sau khi bị dính vài giọt nước tiểu dơi. Liệu có khả năng một sự cố tương tự đã xảy ra ở phòng thí nghiệm?
Lo sợ, đồn đại…Hàng ngàn kịch bản được đưa ra trên mạng. Dù cầm quyền bác bỏ, người ta vẫn đặt dấu hỏi về số phận của một cựu sinh viên Viện Vi trùng học là Hoàng Diễm Linh, mà lý lịch đã biến mất khỏi trang web của viện. Ngay cả miệng lưỡi của ĐCSTQ, Hoàn Cầu Thời Báo trong bài điều tra dài ngày 18/2 cũng cho rằng việc chất vấn khả năng Viện Vi trùng học Vũ Hán chế ra virus là hợp lý.
Mười ngày sau, khi Thôi Vĩnh Nguyên một nhà bình luận nổi tiếng đưa ra thăm dò về xuất xứ của virus: “51% trong số 10.000 người trả lời tin rằng virus nhân tạo thoát ra do sơ sót, 24% cho rằng hữu ý, 12% cho là có nguồn gốc tự nhiên”.
Tủ đông virus ẩn chứa nhiều bí mật
Bà “người dơi” lục lại mọi hồ sơ, liệu có sai sót nào đó? Khoảng sáu người của viện những năm trước đó đã được huấn luyện tại phòng thí nghiệm P4 ở Lyon về quy trình an toàn của P4. Không chỉ cung cấp công nghệ cao cấp cho Vũ Hán, Pháp còn đào tạo nhân sự Trung Quốc cách thức sử dụng và tuân thủ các biện pháp an ninh vô cùng nghiêm ngặt.
Nhà vi trùng học người Croatia Branka Horvat, học cùng khoá với Thạch Chính Lệ tại P4 Lyon cho biết: “Ba tuần để thuần thục với mũ bảo hộ, lặp đi lặp lại cả ngàn lần các thủ thuật trước khi được đụng đến tủ đông lạnh chứa virus”. Ngay cả những đôi găng cũng dày hơn so với phòng thí nghiệm P2, P3, còn khóa bảo vệ thì vô số…
Ngày 31/1 thiếu tướng vi trùng học Trần Vi, đến P4, với lý do chính thức là tìm cách chế vaccine chống virus Vũ Hán. Bắc Kinh cũng cho rằng virus đã thoát khỏi phòng thí nghiệm Vũ Hán?
Bởi những sự cố này đã từng xảy ra đâu chỉ ở Trung Quốc. Năm 2014, Viện Pasteur lạc mất 2.349 mẫu SARS được trữ trong các phòng thí nghiệm P3. Năm 2015, ba mẫu virus MERS bị quên trên bàn của một nhà nghiên cứu suốt một tuần. Năm 2014, một cuộc điều tra tại Hoa Kỳ cho thấy có những mẫu virus bệnh than chưa kích hoạt bị gởi nhầm đến nhiều nơi…
Hôm 14/4, 4 ngày sau tiết lộ của Bưu điện Washington, Viên Chí Minh, giám đốc P4 khẳng định: “Không thể có chuyện virus xuất xứ từ đây, chúng tôi có các quy định nghiêm ngặt. Không có sinh viên hoặc nghiên cứu sinh nào bị nhiễm virus”.
Tuy nhiên tại đây các nghiên cứu về virus corona lại rất nhiều tại. Thạch Chính Lệ cùng cộng sự nhiều lần tái cấu trúc lại virus để làm nó dễ lây hơn. Hôm 20/1 khi công bố bảng mã của virus corona chủng Vũ Hán, giống đến 96% một virus từ loài dơi là RaTG13 mà chưa ai biết đến, được phát hiện cùng ngày! Bí mật bên trong chiếc tủ đông của Viện còn ẩn chứa không ít.
Coi thường an toàn an ninh sinh học
Tháng Hai, trên Hoàn Cầu Thời Báo, có một định hướng dư luận mới. Ông Dương Chiêm Thu, phó giám đốc khoa sinh học trường đại học Vũ Hán khơi gợi: “nhiều nhà nghiên cứu đã đổ phế liệu vào cống sau khi thí nghiệm. Các chất thải này có thể chứa các tác nhân gây chết người, huỷ diệt động vật và thực vật”.
Phải chăng quy định tăng cường an toàn sinh học các phòng thí nghiệm mà đương quyền Trung Quốc mới triển khai chứng tỏ sự cố đã được phát hiện tại Vũ Hán?
Giáo sư Pháp Alexis Génin cho biết: “Việc nghiên cứu của Trung Quốc trước hết là công cụ phục vụ cho cầm quyền, rất thiếu tính minh bạch và ít khi tôn trọng đạo đức khoa học. Trong bối cảnh “thi đua nghiên cứu” lập thành tích chào mừng ngày nọ ngày kia với nhiệt tình cộng thiếu hiểu biết, rủi ro sơ sót và phá hoại càng tăng.
Năm 2004, trong bối cảnh dịch SARS, tổng thống Pháp Jacques Chirac thỏa thuận với Hồ Cẩm Đào giúp xây dựng P4. Lúc đó, nhiều nhà ngoại giao và nhà vi trùng học Pháp quan ngại Trung Quốc sẽ lợi dụng cho chương trình vũ khí sinh học. Nhưng trong bối cảnh Pháp phản đối can thiệp vào I-rắc năm 2003, Paris muốn xích lại gần với Matxcơva và Bắc Kinh để tránh bị cô lập. Đồng thời tin rằng hợp tác khoa học sẽ giảm thiểu nguy cơ sử dụng phòng thí nghiệm vào mục đích khác.
Bắc Kinh lật lọng, Paris trắng mắt
Ngày 23/02/2017 thủ tướng Pháp Bernard Cazeneuve cùng với thị trưởng và bí thư thành ủy Vũ Hán chủ trì lễ chứng nhận P4 Vũ Hán (ảnh: FB Bernard Cazeneuve).
Paris hứa viện trợ mỗi năm 1 triệu euro cho P4 Vũ Hán, còn Bắc Kinh hứa hẹn sẽ trao đổi thông tin.
Sau đó phía Pháp hoàn toàn khôn được biết những gì diễn ra sau các bức tường của phòng thí nghiệm mà mình đã giúp xây dựng. Không có hợp tác nghiên cứu, không nhà nghiên cứu Pháp nào được vào P4 Vũ Hán. Quan hệ song phương mà ông Chirac hình dung năm 2004 đã trở thành quả đắng. Một lần nữa hậu duệ Paris được các học trò ưu tú của Công xã Pari cho tái trải nghiệm bản chất dối trá phá hoại của thời kỳ 1871. Có lẽ sự cố này sẽ giúp không chỉ Pháp mà cả thế giới nhìn được bản chất của đương quyền Trung Quốc.
Theo bạn virus có nguồn gốc tự nhiên hay nhân tạo, thoát ra do vô tình hay hữu ý? Hãy để lại chia sẻ bên dưới bài và đừng quên nhấn like, share đăng ký tin360 TV trên youtube. facebook cùng safechat. Xin chào và hẹn gặp lại
