Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như rút khỏi nỗ lực hòa giải cuộc chiến Ukraine, từ chối tham gia các lệnh trừng phạt mới của châu Âu lên Nga và bày tỏ mong muốn thúc đẩy thương mại với Moscow. Động thái này làm dấy lên lo ngại rằng Mỹ có thể từ bỏ hỗ trợ Ukraine, gây rạn nứt trong NATO.

Trump thay đổi lập trường về Ukraine

Sau cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin vào ngày 19/5/2025, Tổng thống Donald Trump tuyên bố Nga và Ukraine phải tự tìm cách giải quyết cuộc chiến, đánh dấu sự đảo ngược so với cam kết trước đó rằng ông và Putin sẽ là những người duy nhất có thể đạt thỏa thuận hòa bình. Theo sáu quan chức nắm rõ cuộc thảo luận, Trump cũng từ chối tham gia chiến dịch áp lực của châu Âu, bao gồm các trừng phạt mới nhằm vào Nga, bất chấp những lời đe dọa trước đó của ông.

Quyết định này trái ngược với lời hứa trong chiến dịch tranh cử rằng ông sẽ chấm dứt chiến tranh Ukraine trong 24 giờ. Trump giờ đây thừa nhận đã “nói hơi đùa” về thời hạn đó, thể hiện sự thất vọng với tiến độ chậm chạp và lập trường cứng rắn của Putin.

Rạn nứt trong NATO và phản ứng từ châu Âu

Châu Âu tăng cường trừng phạt Nga

Ngày 20/5/2025, Anh công bố các trừng phạt mới nhắm vào các lĩnh vực quân sự, năng lượng và tài chính của Nga, đáp trả các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào Ukraine. Ngoại trưởng Anh David Lammy gọi Putin là “kẻ hiếu chiến” và kêu gọi lệnh ngừng bắn vô điều kiện để mở đường cho hòa bình. Liên minh châu Âu cũng chuẩn bị gói trừng phạt thứ 17, nhưng không nhắc đến Mỹ, phản ánh sự bất đồng ngày càng sâu sắc.

Một quan chức châu Âu cấp cao tiết lộ Trump chưa bao giờ thực sự cam kết tham gia trừng phạt nếu Nga từ chối ngừng bắn. Các đe dọa của ông dường như mang tính biểu diễn, và Mỹ không tham gia thiết kế các biện pháp trừng phạt lớn, tạo cơ hội cho Putin khai thác rạn nứt trong NATO.

Ukraine lên án chính sách của Trump

Cựu Đại sứ Mỹ tại Kyiv Bridget A. Brink chỉ trích chính sách của Trump là gây áp lực lên Ukraine – nạn nhân – thay vì Nga – kẻ xâm lược. “Hòa bình bằng mọi giá không phải là hòa bình, mà là sự xoa dịu,” bà viết sau khi từ chức tháng trước. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy nhấn mạnh Kyiv sẵn sàng cho lệnh ngừng bắn, nhưng Putin là trở ngại chính, kêu gọi cộng đồng quốc tế áp đặt trừng phạt mạnh mẽ hơn.

Ưu tiên kinh tế của Trump

Trump, vốn thường sử dụng đe dọa thuế quan và trừng phạt, lại cho rằng trừng phạt Nga sẽ cản trở cơ hội kinh doanh. Một quan chức Nhà Trắng giấu tên nói với The New York Times rằng Trump muốn tối đa hóa lợi ích kinh tế cho Mỹ, đặc biệt trong các lĩnh vực năng lượng và khoáng sản hiếm của Nga. Trên Truth Social, ông viết: “Nga muốn thực hiện thương mại quy mô lớn với Mỹ sau khi cuộc ‘tắm máu’ này kết thúc… Tiềm năng của họ là không giới hạn.”

Tuy nhiên, Trump và đội ngũ an ninh quốc gia nhấn mạnh rằng các thương vụ này chỉ khả thi sau khi đạt thỏa thuận hòa bình. Ngoại trưởng Marco Rubio khẳng định các trừng phạt từ năm 2022 và chia sẻ tình báo với Ukraine vẫn được duy trì, nhưng cam kết áp trừng phạt mới nếu ngừng bắn thất bại đã không được thực hiện.

Hậu quả chiến lược và thách thức phía trước

Quyết định của Trump được xem là chiến thắng cho Putin, người từ lâu tìm cách chia rẽ NATO. Việc Mỹ rút khỏi áp lực trừng phạt trong khi châu Âu đẩy mạnh biện pháp này làm sâu sắc khoảng cách giữa Washington và các đồng minh. Sự bất đồng có thể bùng nổ tại hai hội nghị thượng đỉnh sắp tới: G7 tại Canada vào tháng 6/2025 và thượng đỉnh NATO tại The Hague, nơi các vấn đề hỗ trợ Ukraine và kiềm chế Nga sẽ là tâm điểm.

Hiệp ước New START giữa Mỹ và Nga, giới hạn vũ khí hạt nhân liên lục địa, sẽ hết hạn vào tháng 2/2026 mà chưa có đàm phán thay thế, càng làm phức tạp quan hệ song phương.

Việc Trump từ bỏ vai trò hòa giải trong cuộc chiến Ukraine và ưu tiên thương mại với Nga đánh dấu bước ngoặt trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Trong khi châu Âu và Ukraine tiếp tục gây áp lực lên Moscow, sự rút lui của Trump làm gia tăng rủi ro rạn nứt trong NATO và đặt ra câu hỏi về cam kết của Mỹ với Ukraine. Các hội nghị thượng đỉnh sắp tới sẽ là phép thử cho sự đoàn kết của liên minh phương Tây trước tham vọng chiến lược của Nga.

Theo: nytimes