Nhiều địa phương đã điều chỉnh phương án đặt tên xã phường sau sáp nhập, chuyển từ cách đánh số đơn giản sang sử dụng địa danh cổ, danh nhân, hoặc tên làng truyền thống – thể hiện sự lắng nghe ý kiến người dân và tôn trọng ký ức văn hóa.

Tranh cãi từ cách đặt tên xã phường sau sáp nhập

Thực hiện theo Đề án tổ chức lại đơn vị hành chính do Chính phủ phê duyệt ngày 14/4, các tỉnh thành trên cả nước đã đồng loạt triển khai sáp nhập xã phường, bước đầu lấy ý kiến nhân dân qua phát phiếu, họp thôn, tổ dân phố.

Tuy nhiên, ngay sau khi nhiều địa phương công bố phương án đặt tên mới – chủ yếu là ghép tên quận huyện cũ kèm số thứ tự (như “Hải Dương 1”, “Đại Lộc 2”) – đã vấp phải phản ứng từ cộng đồng và giới nghiên cứu. Các ý kiến cho rằng cách làm này khô khan, dễ gây nhầm lẫn, đồng thời xóa nhòa ký ức về vùng đất, làng quê đã gắn bó với người dân qua nhiều thế hệ.

Ý kiến người dân: “Không ai muốn mình là ông 1, bà 2”

Tại TP Đà Nẵng, phường mới “Sơn Trà 2” được lập từ ba phường ven biển gồm Mân Thái, Thọ Quang, Nại Hiên Đông khiến ngư dân Huỳnh Văn Mười (58 tuổi) cảm thấy không thỏa đáng. Ông đề xuất nên lấy lại những tên làng cổ như Vũng Thùng, Nam An – vừa có ý nghĩa văn hóa, vừa dễ nhận diện.

Tương tự, anh Trần Đình Quốc Khương (Quảng Nam) cho rằng việc đặt tên mới là “Đại Lộc 2” cho phường sáp nhập là “máy móc”, thiếu bản sắc. “Địa danh phải giúp người ta hình dung rõ vị trí, văn hóa vùng đất, không thể chỉ là con số”, anh nói.

Nhiều nhà nghiên cứu cũng lên tiếng. Tiến sĩ Đoàn Trường Sơn (Hải Phòng) cảnh báo: “Tên số sẽ khiến thế hệ sau quên dần các địa danh cổ, làm mờ dần bản sắc dân tộc”. Ông Tăng Bá Hành – nguyên Giám đốc Bảo tàng Hải Dương – thẳng thắn: “Không ai muốn bị gọi là ông 1, bà 2”.

Một số chuyên gia ủng hộ cách đặt tên có số

Ngược lại, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử TP Đà Nẵng – ông Bùi Văn Tiếng – cho rằng việc gắn tên quận huyện kèm số cũng có giá trị bảo lưu tên gọi, nhất là khi các tên như Hải Châu, Cẩm Lệ, Liên Chiểu… vốn đã là địa danh cổ. Theo ông, bảo tồn di sản văn hóa không nhất thiết nằm ở tên phường mà còn có thể thể hiện qua tên trường học, tên đường.

Địa phương thay đổi: Tên số bị xóa bỏ nhanh chóng

TP Hội An dự kiến giảm từ 9 phường xã xuống 4. Ảnh: Đắc Thành Nguồn Báo VnXpress

Lắng nghe phản hồi của người dân, nhiều tỉnh thành đã nhanh chóng điều chỉnh phương án đặt tên. Chỉ ba ngày sau khi công bố tên “Đại Lộc 1-6”, tỉnh Quảng Nam đổi tên các xã thành Trường An, Hà Nha, Thượng Đức, Vu Gia… – những tên gọi mang dấu ấn văn hóa, địa lý.

TP Đà Nẵng cũng điều chỉnh phương án đặt tên ngày 22/4: từ cách đánh số chuyển sang đặt tên theo quận huyện cũ hoặc tên địa danh nổi tiếng như Hải Vân, Bà Nà. Tương tự, TP Hải Phòng xóa bỏ toàn bộ tên phường xã có số, thay bằng tên danh nhân, tên làng hoặc các địa danh cũ. Một phường mới còn được vinh danh tên nhà văn hóa lớn Nguyễn Bỉnh Khiêm.

Tại Hải Dương, phương án ban đầu chia thành 9 phường “Hải Dương 1-9” đã được thay bằng các tên quen thuộc như Quang Trung, Lê Thanh Nghị, Ái Quốc… Đến ngày 24/4, tỉnh này tiếp tục điều chỉnh, giữ lại tên “Hải Dương” thay cho tên “Quang Trung” để bảo lưu giá trị lịch sử từ năm 1469.

Lộ trình sáp nhập: Gấp rút trước tháng 9

Theo Nghị quyết 60 của Trung ương, chính quyền địa phương sẽ tổ chức theo hai cấp: cấp tỉnh và cấp xã. Trước ngày 1/5, các tỉnh thành phải hoàn tất hồ sơ sáp nhập xã phường. Sau khi Bộ Nội vụ thẩm định, Chính phủ sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Dự kiến, cả nước sẽ giảm từ 60-70% số lượng đơn vị hành chính cấp xã. Các xã, phường mới sẽ chính thức hoạt động từ ngày 15/8 và các tỉnh thành sẽ triển khai đầy đủ trước ngày 15/9.

Giá trị cốt lõi: Giảm đơn vị nhưng giữ bản sắc

Quá trình sáp nhập xã phường là bước đi quan trọng trong cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy. Tuy nhiên, bên cạnh hiệu quả quản lý, điều được người dân quan tâm nhất là làm sao không đánh mất “ký ức địa phương” – những tên gọi gắn bó với lịch sử, văn hóa, và tinh thần của từng vùng đất.

Sự tiếp thu kịp thời từ chính quyền cho thấy tiếng nói của nhân dân vẫn được lắng nghe, và mỗi địa phương đang tìm cách để vừa hiện đại hóa, vừa gìn giữ bản sắc trong tiến trình hội nhập.

Nguồn Báo VnExpress