Nga ‘tắt’ công tắc điện ở Ukraine: Mỹ-EU thua lớn trên mặt trận điện năng
Sản lượng điện ở Ukraine giờ đã sụt giảm nghiêm trọng, đặc biệt sau các cuộc không kích của Nga trong hai ngày qua vào hệ thống năng lượng nước này. Chính quyền Kyiv sẽ đối phó thế nào để sống sót qua mùa đông này trong khi vẫn phải vận hành bộ máy chiến tranh?
Ukraine kêu gọi công dân hạn chế sử dụng điện
Ngày thứ hai sau làn sóng nã tên lửa lớn nhất từ trước đến nay của Nga vào Ukraine, các cuộc không kích đã diễn ra thường xuyên ở các thành phố trên khắp đất nước. Reuters đã xác nhận rằng nhiều thành phố Ukraine đã bị mất điện và Internet …
Hôm 11/10, hàng chục thành phố bị tấn công, với mục tiêu chính là cơ sở hạ tầng năng lượng ở khu vực Dnipropetrovsk, miền trung Ukraine đã bị thiệt hại “nghiêm trọng” bởi các cuộc không kích mới nhất của Nga.
Tất cả chỉ diễn ra một ngày sau khi Tổng thống Putin tuyên bố trên truyền hình, rằng ông đã ra lệnh tấn công các mục tiêu quân sự, năng lượng và thông tin liên lạc đặc biệt để đáp trả vụ tấn công cầu Crimea hôm 8/10.
Có thể nói Ukraine đang hứng chịu thiệt hại đủ lớn đến mức Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal đã phải kêu gọi người dân Ukraine hạn chế sử dụng điện, khi cho biết 11 cơ sở hạ tầng quan trọng đã bị hư hại ở 8 khu vực của Ukraine, bao gồm cả thủ đô Kyiv.
Thủ tướng Shmyhal tuyên bố: “Chúng tôi phải chuẩn bị cho những gián đoạn tạm thời về điện, nước và thông tin liên lạc”.
Trong khi ấy, thống đốc khu vực Dnipropetrovsk, ông Valentin Reznichenko cho biết, “người Nga đã bắn tên lửa vào cơ sở hạ tầng năng lượng ở các quận Pavlograd và Kamian và hiện đang bị tàn phá nghiêm trọng. Nhiều khu định cư vẫn không có điện”.
Tờ The Hill viết rằng, ngày thứ hai trong làn sóng không kích tại các thành phố khác nhau, “Người Ukraine đã tìm đến các nơi trú ẩn khi còi báo động vang lên và điện thoại di động phát ra cảnh báo cần phải ẩn nấp.”
Moscow đã xác nhận rằng, họ đang tích cực nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, với việc Bộ Quốc phòng Nga đưa ra tuyên bố như sau:
“Hôm nay, Các lực lượng vũ trang của Liên bang Nga tiếp tục phát động cuộc tấn công lớn sử dụng vũ khí trên biển và trên không có độ chính xác cao nhằm vào các cơ sở kiểm soát quân sự và hệ thống năng lượng của Ukraine.” (eng.mil.ru)
Hãng tin AFP đã gọi chiến dịch đang diễn ra của Nga là một “vụ nổ tên lửa”, và cho biết, các cuộc không kích truy kích tập trung nhiều vào hệ thống lưới điện của Ukraine.
Đoạn video này cho thấy một nhà máy nhiệt điện bị phá hủy ở Kiev. Thiệt hại từ các cuộc tấn công nghiêm trọng đến mức Ukraine vừa phải tuyên bố chấm dứt mọi hoạt động xuất khẩu điện sang châu Âu, và cho biết lưới điện của nước này hiện không ổn định.
Trong khi đó, các thống đốc và quan chức Ukraine cũng đã xác nhận các cơ sở năng lượng đã bị tấn công hôm thứ Ba, tới tận phía Tây của thành phố Lviv giáp ranh biên giới với Ba Lan, và cũng là tuyến đường vận chuyển vũ khí của Mỹ và NATO vào Ukraine
Kênh CNN đưa tin: “Maksym Kozytskyi, người đứng đầu chính quyền quân sự khu vực Lviv, cho biết đã có “ba vụ nổ tại hai cơ sở năng lượng trong khu vực Lviv.”
Nhà máy điện Ladyzhynska ở trung tâm phía tây thành phố Vinnytsia cũng bị tấn công bởi “máy bay không người lái kamikaze”.
Ngoại trưởng Ukraine Kuleba Kuleba đã lên án các cuộc không kích của Nga, khi ông này tweet: “Mục tiêu chính của các cuộc không kích của Nga là các cơ sở năng lượng. Họ đã bắn trúng nhiều cơ sở vào ngày hôm qua [thứ Hai] và tiếp tục đánh trúng những trạm biến áp cũ và mới hôm nay” .
“Đây là những tội ác chiến tranh được lên kế hoạch từ trước và nhằm tạo ra những điều kiện không thể chịu đựng được cho dân thường – đây là chiến lược có chủ đích của Nga từ nhiều tháng nay”.
Tuy nhiên, ngoại trưởng Ukraine đã quên mất rằng, chính lực lượng Ukraine đã nã tên lửa nhiều lần vào nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu là Zaporozhye.
Nhà máy này vốn cung cấp từ 10 – 20% sản lượng điện cho phần lớn các khu vực miền nam Ukraine trước cuộc xung đột, và đã nhanh chóng bị lực lượng Nga chiếm giữ chỉ chưa đầy 10 ngày sau khi điện Kremlin mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.
Zaporozhye có công suất lắp đặt hơn 3.500 MW và có khả năng sản xuất 23-25 tỷ kWh. Nói cách khác, việc mất nguồn cung cấp năng lượng này là một tổn thất, mà trên thực tế Ukraine không thể có cách nào bù đắp được trong những tháng mùa đông sắp tới.
Phải chăng mục đích của chính quyền Kyiv có lẽ là làm khó cho người dân của chính họ ở khu vực phía nam – nơi có thành phố Zaporozhye nằm dưới quyền kiểm soát của người Nga, trong khi thủ đô Kyiv vẫn bình yên và đủ điện tiêu dùng.
Thực tế, Ukraine giống như hầu hết các quốc gia châu Âu hiện đang phải đối mặt với tình trạng khan hiếm điện một cách gây nguy hại đến an ninh quốc gia.
Tuy nhiên, tất cả những vấn đề này đều bị truyền thông phương Tây lẫn Ukraine kiểm duyệt chặt chẽ, nhằm tạo ra một bức tranh tô vẽ màu hồng về sự kiên cường của Ukraine, trong khi quốc gia này đang phải đối mặt với tình thế nguy nan khi mùa đông đang đến gần.
Có thể nói, cho đến trước thời điểm cầu Crimea bị tấn công, lực lượng Nga gần như vẫn tránh tấn công vào các mạng lưới điện phục vụ cho dân sự, ngoại trừ các cuộc phá hủy một số trạm biến áp phục vụ cho mục đích quân sự của Ukraine.
Nhưng tất cả đã chấm dứt kể từ ngày 8/10 và chính quyền Kyiv nên tự trách bản thân khi đã vượt qua lằn ranh đỏ cuối cùng mà Tổng thống Putin đã vạch rõ.
Giờ chúng ta cùng tìm hiểu việc Nga đã tiến hành cuộc chiến năng lượng tại Ukraine như thế nào, trước khi Tổng thống Putin mở mặt trận năng lượng trên toàn Châu Âu trong những tuần vừa qua.
Lưu ý là không có khí đốt cũng đồng nghĩa châu Âu chìm trong bóng tối lạnh lẽo vì thiếu điện hoặc thiếu nhiệt. Không có điện, đồng nghĩa các ngành công nghiệp của Ukraine lẫn châu Âu đều bị khai tử.
Ukraine không thể che giấu “hồ sơ” khủng hoảng điện
Theo Energii.eu, hơn 1.679 thành phố, thị trấn và làng mạc của Ukraine với khoảng 928.000 người tiêu dùng đã bị mất điện tính đến ngày 16/3/2022, các khu vực bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất là các vùng Sumy, Chernihiv, Mykolayiv, Kyiv và Donetsk do cơ sở hạ tầng điện bị hư hại.
Vào ngày 3 tháng 5, truyền thông phương Tây đưa tin về một cuộc tấn công tên lửa nhằm vào các nhà máy điện ở thủ phủ Lviv ở miền tây Ukraine, và các trạm phụ cung cấp điện cho hệ thống đường sắt trong khu vực cũng bị ảnh hưởng.
Vụ tấn công lớn nhất của Nga nhằm vào các nhà máy điện của Ukraine đã được báo chí phương Tây đưa tin vào ngày 11 và 12 tháng 9, khi Reuters đã xác nhận về sự cố mất điện trên diện rộng ở các vùng Kharkov, Sumy, Poltava và Dnipropetrovsk.
Đương nhiên không có điện, mọi thứ phụ thuộc vào nó để vận hành như tàu hỏa, trạm bơm nước, xử lý nước thải, trạm phát điện, phát nhiệt, điện thoại di động, đài phát thanh và truyền hình, chưa kể dây chuyền sản xuất ở nhà máy, chế biến thực phẩm… sẽ phải ngừng hoạt động.
Tuy nhiên, Ukraine vẫn ưu tiên nguồn điện cho các chuyến tàu xuyên biên giới từ Ba Lan vào thành phố Lviv ở miền Tây để vận chuyển vũ khí, đạn dược, các cố vấn quân sự NATO, chiến binh nước ngoài, cùng với các nhà báo dòng chính phương Tây đến để hỗ trợ chiến dịch tô vẽ bóp méo sự thật chiến tranh cho nước này.
Sau cuộc tấn công vào cây cầu Crimea, cuộc chiến điện năng được cho là ngày càng leo thang.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), “Nhu cầu điện của Ukraine đã giảm khoảng 40% kể từ khi Nga tấn công vào ngày 24/2 mà không có dấu hiệu phục hồi. Kết quả của sự suy giảm sản lượng điện chủ yếu diễn ra trong lĩnh vực điện hạt nhân. Nhưng việc phát điện bằng than cũng đã giảm đi”.
Cần lưu ý là, trước khi xảy ra xung đột, Ukraine là một trong những quốc gia có hệ thống mạng lưới điện lớn nhất ở Châu Âu, đạt công suất 54,5 GW vào năm 2020. Trong đó, nước này sở hữu tới 4 nhà máy điện hạt nhân, xếp thứ ba ở châu Âu chỉ sau Pháp và Nga. (forum-energii.eu)
Một biểu đồ của IEA về số liệu sản xuất điện của Ukraine cho thấy từ mức cao nhất là 21,87 GW vào ngày 25 tháng 1, đã giảm xuống 11,41 GW vào ngày 5 tháng 10, tương đương mức cắt giảm 48%.
Và mức giảm tiếp tục sâu hơn nữa là 9,42%, báo hiệu sự sụp đổ của hệ thống sản xuất điện tại Ukraine vào ngày 10/10, là ngày đầu tiên Nga không kích sau vụ nổ cầu Crimea.
Nhìn chung, thiệt hại về sản lượng điện có vẻ rất lớn đối với Ukraine, và điều này dễ hiểu khi Tổng thống Zelensky đã phải ngừng bán điện cho châu Âu trong bối cảnh này.
Trang finance.yahoo cho biết: “Bộ năng lượng Ukraine sẽ ngừng xuất khẩu điện sau “Các cuộc tấn công tên lửa ngày hôm nay, tấn công hệ thống phát nhiệt và trạm biến áp điện, buộc Ukraine phải tạm ngừng xuất khẩu điện từ ngày 11 tháng 10 năm 2022 để ổn định hệ thống năng lượng của riêng mình”.
Yury Korolchuk, một chuyên gia tại Viện Chiến lược Năng lượng Kiev cảnh báo người tiêu dùng sẵn sàng đối mặt với thời gian mất điện liên tục ở Ukraine tới 8 giờ mỗi ngày. (unian)
Vậy việc cung cấp khí đốt thì sao? Vào mùa hè, Công ty dầu khí Ukraine là Naftogaz đã yêu cầu chính quyền Tổng thống Zelensky phê duyệt vài tỷ đô la để mua 5 đến 7 tỷ mét khối khí đốt nhằm nâng trữ lượng lên 19 tỷ mét khối. Nhưng chính quyền Kyiv không có đủ tiền cho việc này, và cho đến nay mới chỉ tích lũy được 14 tỷ mét khối. (vz.ru)
Vì vậy, các vùng chiến sự tại Kherson, Zaporozhye, Donetsk, Lugansk và Kharkov sẽ có nguy cơ bị cắt hoàn toàn khí đốt, hoặc sẽ bị cắt giảm đến mức tối thiểu. Ở hầu hết các thành phố của các vùng Kharkov, Donetsk, Nikolaev, Sumy, Chernogov và Zaporozhye cũng sẽ không có hệ thống sưởi.
Ukraine đang đối mặt với tình trạng thiếu khí đốt nghiêm trọng vào mùa đông, trong khi điện thắp sáng sẽ được phân bổ theo chu kỳ. Đây là một dự báo đáng sợ đối với chính quyền Tổng thống Zelensky.
Tuy nhiên dự báo này không phải là không có căn cứ. Ấn phẩm Delo cho biết, Công ty dầu khí quốc gia Naftogaz đang trì hoãn việc ký kết các thỏa thuận cung cấp khí đốt với các công ty phân phối khí đốt ở khu vực Kharkiv và Dnipropetrovsk.
Sau vụ tấn công Cầu Crimean, nhà báo truyền hình nổi tiếng nhất của Nga, ông Vladimir Soloviev đã phát đi lời kêu gọi Điện Kremlin mở rộng chiến dịch quân sự về phía tây, tới thành phố Lviv giáp ranh biên giới giữa Ukraine và Ba Lan.
Nhà báo Vladimir Soloviev tuyên bố rằng, “NATO đã tham gia vào vụ phá hoại [Cầu Crimean]… Kế hoạch của chúng tôi là gì? Là giáng đòn bất ngờ vào những hướng mà đối thủ không lường trước được. Ukraine nên chìm vào thời kỳ đen tối. Cầu cống, các con đập, đường sắt, nhà máy nhiệt điện và các cơ sở hạ tầng khác nên bị phá hủy trên toàn lãnh thổ Ukraine”.(financial Times)
Một kế hoạch kết hợp của Mỹ và EU nhằm liên kết mạng lưới điện Ukraine với hệ thống của EU, để cung cấp nguồn điện dự phòng trong trường hợp lưới điện Ukraine bị quân đội Nga tấn công, cũng đã bị thất bại hoàn toàn.
Trang web wired.com của Mỹ đã thừa nhận hiện trạng này trong tiêu đề bài viết: “Cuộc chạy đua giải cứu lưới điện của Ukraine khỏi Nga”.
Tờ này cho biết: “Thử nghiệm đã được thực hiện trong nhiều năm, giữa lưới điện Ukraine và châu Âu để được “đồng bộ hóa”. Nhưng trước khi có thể tham gia với châu Âu, Công ty dầu khí Ukrenergo trước tiên phải chứng minh rằng Ukraine có thể tiếp tục sản xuất điện mà không cần kết nối với Belarus và Nga”.
Nhưng điều này là quá khó với Ukraine.
Ngoài việc Ukraine che đậy các bằng chứng về tổn thất sản xuất điện, mạng lưới điện của Kyiv đã có thể trụ vững trong suốt hơn 7 tháng qua là nhờ người Nga đã hạn chế các cuộc tấn công của họ vào các cơ sở hạ tầng dân sự và năng lượng. Nhưng mọi chuyện đã chấm dứt sau vụ tấn công cầu Crimea hôm 8/10.
Trong hai ngày qua, truyền thông Mỹ và EU liên tục lên án Nga tấn công các cơ sở năng lượng của Ukraine, nhưng họ quên mất rằng, chính Mỹ và NATO đã đặt ra tiền lệ, và người Nga chỉ là đang áp dụng đúng chiến thuật đó.
Đó là việc phá hủy mạng lưới điện của một quốc gia đã được đặt ra trong cuộc ném bom của NATO vào Serbia và sau đó là cuộc không kích của Mỹ vào Iraq.
Lịch sử chiến lược của Không quân Hoa Kỳ (USAF) đã từng phát hành một tài liệu có tựa đề “Chiến lược tấn công hệ thống điện quốc gia”, có đoạn như sau:
“Không quân Hoa Kỳ từ lâu đã ủng hộ việc tấn công các hệ thống điện. Năng lượng điện đã được coi là mục tiêu quan trọng trong mọi cuộc chiến kể từ Thế chiến thứ hai và có khả năng sẽ được áp dụng trong tương lai… Bằng chứng cho thấy lý do hợp lý duy nhất để tấn công năng lượng điện, là làm ảnh hưởng đến việc sản xuất vật liệu chiến tranh trong một cuộc chiến tranh tiêu hao chống lại một quốc gia tự cường mà không có sự trợ giúp từ bên ngoài”. (media.defense.gov)
Quay trở lại tình cảnh của Ukraine, mạng lưới điện của nước này bao gồm 88 trạm biến áp phân phối 330kV và 33 trạm biến áp phân phối 220kV. Nếu các cuộc tấn công tên lửa dồn dập của Nga vào các trạm biến áp, nguy cơ mọi hoạt động vận hành của Ukraine sẽ tê liệt hoàn toàn mà không có khả năng sửa chữa hoặc phục hồi.
Nếu các cuộc tấn công được Nga phát động trong những tháng mùa đông, tác động thiệt hại sẽ theo cấp số nhân, ngày càng không thể kiểm soát được và thảm khốc theo từng giờ.
Rõ ràng, hệ thống bảo vệ giữa lưới điện Ukraine và EU sẽ không có cách nào có thể hoạt động hoặc trợ giúp kịp thời. Viễn cảnh Ukraine chìm trong bóng tối và lạnh giá vì thiếu điện, thiếu nhiệt là hoàn toàn có thể xảy ra nếu một khi Nga phá hủy hoàn toàn mạng lưới điện của nước này.
Liệu các quan chức trong chính quyền Zelensky và trong các chính phủ EU sẽ nghĩ gì trước viễn cảnh này? Bởi ngay cả khi có khí gas thì vẫn cần tới nguồn điện để điều khiển các bếp lò hay công tắc.
Có bao nhiêu người trong số các quan chức này hiểu được tình cảnh sẽ hàng triệu người dân tại những khu vực bị mất điện sẽ không có cách nào khác ngoài việc phải rời Ukraine chạy sang Ba Lan, Đức, Pháp, hoặc Anh tị nạn. Và khi họ di cư đến những nơi có điện, có nước sinh hoạt, hay nhiệt để sưởi ấm qua mùa đông, thì cũng không có gì đảm bảo các quốc gia châu Âu đó sẽ có đủ điện để tiêu dùng.
Và đây sẽ là một thảm họa chưa từng có trong lịch sử châu Âu trong những năm gần đây. Tất cả đều nằm trong ván cờ chiến lược của Putin, nhưng đừng trách ông ấy, bởi chính các chính trị gia tại Washington, Brussel, hay Kyiv đã tự tạo ra hoàn cảnh trớ trêu này.
Chưa hết, trong cuộc chiến tuyên truyền được dẫn đầu bởi các tờ báo của truyền thông dòng chính phương Tây chống Nga, chính quyền Tổng thống Zelensky vừa công bố việc phát hiện một hộp đựng răng bằng vàng “trong một phòng tra tấn của Nga” ở Kharkov.
Vậy thực hư vụ việc đó như thế nào?
Bí ẩn hộp “răng vàng” được Ukraine khám phá
Bộ Quốc phòng Ukraine hôm thứ Ba đã đăng một bức ảnh chụp một hộp “răng bằng vàng” mà họ cho rằng được lấy ra từ các nạn nhân Ukraine ở làng Pisky-Radkivski thuộc Kharkov.
Bộ Quốc phòng Ukraine đã tweet như sau:
“Một phòng tra tấn ở Pisky-Radkivski. 2 bức ảnh. Một chiếc mặt nạ phòng độc được đội lên đầu một nạn nhân bị trùm một miếng giẻ đang cháy âm ỉ và bị chôn sống. Và một hộp răng bằng vàng. Một trại Auschwitz nhỏ. Còn bao nhiêu người nữa sẽ được tìm thấy ở Ukraine bị chiếm đóng?”
Câu chuyện đã được lan truyền đến hàng triệu người trên khắp thế giới bởi các quan chức Ukraine và các hãng truyền thông dòng chính như The Telegraph; The Independent, và The Times về tội ác của lính Nga.
Tuy nhiên chính tờ BILD của Đức đã đến thăm làng Pisky-Radkivski để tự điều tra câu chuyện, và phát hiện ra rằng những chiếc răng vàng này thực sự là thuộc sở hữu của một nha sĩ trong làng.
BILD viết: “những chiếc răng được tìm thấy dường như không phải đến từ những người đã chết hoặc bị tra tấn – mà là từ những bệnh nhân của một nha sĩ địa phương”.
Sergey (60 tuổi) cho biết: “Những chiếc răng trông giống như bộ sưu tập bị đánh cắp của tôi. Tôi là nha sĩ duy nhất ở đây. Vì vậy, nếu chúng được tìm thấy ở đây, đó là do tôi làm.”
Khi được hỏi liệu những chiếc răng vàng này có thể đến từ người chết hay không, vị nha sĩ trả lời: “Chúa ơi, không! Chúng đến từ những người mà tôi đã chữa trị suốt những năm qua. Tôi lấy những chiếc răng này ra vì chúng xấu xí.”
“Trong hơn 30 năm, tôi đã loại bỏ hàng chục nghìn chiếc răng. Đây chỉ là một phần nhỏ trong số đó. Đôi khi, tôi nhổ từ 5-8 chiếc răng trong một ngày. Tôi đã làm việc này được 33 nhiều năm.”
Câu chuyện đã trở nên sáng tỏ khi những chiếc răng vàng đó không phải là của các nạn nhân bị tra tấn hay thiệt mạng dưới bàn tay của lực lượng Nga.
Vậy câu hỏi đặt ra là: Không rõ vì sao Bộ quốc phòng Ukraine lại kiếm đâu ra chiếc mặt nạ phòng độc trong bức ảnh mà Bộ này công bố? Phải chăng các quan chức Kyiv muốn dựng hiện trường giả để đổ vấy cho người Nga có phòng tra tấn người dân Ukraine?
Tuy nhiên chính quyền Kyiv họ đang che giấu rằng, những người dân làng Pisky-Radkivski có hàm răng hoàn toàn nguyên vẹn, đã không thể sử dụng bàn chải đánh răng điện của họ được nữa. Bởi Ukraine không có điện.
Tất cả đủ để nói lên rằng, các cáo buộc đó hoàn toàn được ngụy tạo để phục vụ cho mục đích truyền tải sự ‘ác hóa’ quân đội của Putin trên truyền thông thế giới.
