Tuyên thệ nhậm chức, nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn khước từ chính sách “một quốc gia hai chế độ” của Bắc Kinh đồng thời đưa ra 4 nguyên tắc nhấn mạnh Đài Loan có vị thế ngang bằng với Trung Quốc.

Trung Quốc đã từng cắt đứt liên lạc chính thức với Đài Loan sau khi bà Thái Anh Văn nhậm chức nhiệm kỳ đầu năm 2016. Năm 2019, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kêu gọi Đài Loan trở về với Đại lục theo mô hình “một quốc gia, hai chế độ” như đã áp dụng thành công đối với Hong Kong và Macau. Thế nhưng ý tưởng này đã bị chính quyền dân chủ Đài Bắc thẳng thắn khước từ.

Nhà lãnh đạo Thái Anh Văn đã nói lại điều này trong bài phát biểu ngày 20/5 rằng Đài Loan không muốn bị hạ cấp, trở thành một trong các vùng đất đã từng là thuộc địa nước ngoài như Hong Kong, Macau khi đối thoại với Trung Quốc.

Cả Trung Quốc và Đài Loan đều tồn tại trong dài hạn và ngăn chặn gia tăng đối lập giữa hai bên trong quan hệ xuyên eo biển đã có 70 năm lịch sử và điều này sẽ kéo dài ít nhất 4 năm nữa.

Thái Anh Văn
Lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn trong lễ tuyên thệ nhậm chức lần 2 ngày 20/5 – ảnh Tin 247.

“Hòa bình, ngang bậc, dân chủ và đối thoại” là những từ đã được bà Thái nhiều lần nhắc đến như 4 nguyên tắc chắc chắn dùng để hành xử trong quan hệ với Bắc Kinh kể từ ngày tái nhậm chức.

Bà Thái cho rằng Đài Loan đã hết sức nỗ lực để duy trì hòa bình và ổn định tại eo biển hẹp ngăn cách với Đại lục và sẵn sàng đối thoại với Bắc Kinh: “Chúng tôi sẽ tiếp tục duy trì những nỗ lực này và sẵn sàng tham gia đối thoại ngang hàng với Trung Quốc, đóng góp cụ thể hơn nữa cho an ninh khu vực”.

Ngay sau bài phát biểu của bà Thái sóng gió đã nổi lên ở Bắc Kinh. Văn phòng các vấn đề Đài Loan tại Bắc Kinh phát đi một thông cáo cho rằng đây hành động ly khai của Đài Loan, nhấn mạnh Trung Quốc sẽ không dung thứ và cảnh báo rằng Trung Quốc có đủ khả năng bảo vệ chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ.

Cố vấn cấp cao Diêu Giả Văn của bà Thái, thừa nhận với Hãng tin Reuters rằng cơ hội đàm phán hoặc đối thoại ngang cơ với Trung Quốc khó xảy ra dựa trên những căng thẳng hiện tại. Đài Loan sẵn sàng đối thoại với Bắc Kinh nhưng sẽ khó có chuyện Chính quyền này chịu nhượng bộ. Trong vòng 4 năm tới, cơ hội để cải thiện quan hệ xuyên eo biển Đài Loan là rất ít.

Tờ South China Morning Post dẫn lời một số chuyên gia Trung Quốc cho rằng bà Thái sẽ tận dụng mối quan hệ đang ấm lên nhanh chóng với Mỹ để chống chọi sức ép từ Đại lục. Căng thẳng Washington – Bắc Kinh ngày càng gia tăng và Nhà Trắng liên tục có các động thái tăng cường quan hệ với Đài Bắc dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Mike Pompeo đã phá lệ và trở thành ngoại trưởng Mỹ đầu tiên gửi lời chúc mừng một lãnh đạo Đài Loan nhậm chức, Hãng tin Reuters ngày 20/5 dẫn lời Bộ Ngoại giao Trung Quốc chỉ trích lời chúc mừng của ông Pompeo là phá hoại nghiêm trọng hòa bình ổn định ở eo biển Đài Loan làm ảnh hưởng quan hệ Mỹ – Trung, cảnh báo sẽ có các biện pháp trả đũa Nhà Trắng nhưng không nói rõ sẽ làm gì.