Ung thư là kẻ thù của sức khỏe, cũng là nỗi lo của toàn thế giới. Ung thư không chừa một ai, dù là người già hay trẻ em. Có một loại ung thư, nếu để di căn đến các bộ phận khác thì việc điều trị sẽ gặp khó khăn. Đó là ung thư đại trực tràng.
Trên thế giới và Việt Nam, ung thư đại trực tràng là loại ung thư thường gặp ở cả người lớn và trẻ em. Tại Việt Nam, loại ung thư này đứng thứ 4 ở nam giới và thứ 3 ở phụ nữ. Ung thư đại trực tràng là ung thư gây tử vong thứ hai sau ung thư phổi.
Theo tổ chức y tế Thế giới, hàng năm có khoảng 700.000 người tử vong vì căn bệnh ung thư này, chiếm 8,5 % tổng số bệnh nhân chết vì ung thư; căn bệnh này đứng thứ 3 xét theo tỷ lệ mắc bệnh ung thư. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 8000 người mắc ung thư đại trực tràng.
Mặc dù, căn bệnh này tiến triển nhanh và nguy hiểm. Song tỉ lệ khỏi bệnh cao nếu được tầm soát và phát hiện sớm.
Ung thư đại trực tràng là gì?
Ung thư đại trực tràng (hay còn gọi là ung thư ruột già) có thể gặp ở bất cứ vị trí nào của đại tràng: đại tràng sigma, đại tràng xuống, đại tràng ngang, đại tràng lên và manh tràng.
Loại ung thư này xảy ra, khi những tế bào bất thường phát triển ở niêm mạc đại tràng và trực tràng. Các tế bào này phát triển thành khối u nhỏ, được gọi là polyp.
Đa phần các polyp là lành tính, nhưng có một loại polyp là dấu hiệu tiền ung thư, đó là polyp tuyến. Các polyp tuyến càng lớn thì nguy cơ phát triển thành bệnh ung thư càng cao.
Tỷ lệ khỏi bệnh ung thư đại trực tràng là 90% nếu được phát hiện sớm
Bệnh nhân mắc ung thư ruột già nếu được chẩn đoán và điều trị sớm, thì tỷ lệ khỏi bệnh sẽ cao. Khi khối u vẫn còn khu trú ở vị trí ban đầu, thì việc điều trị sẽ dễ dàng và tỷ lệ sống sót sau 5 năm là 90%.
Khi khối u đã tiến triển, nó sẽ lây lan trực tiếp đến các hạch bạch huyết, máu, mô và cơ quan xung quanh. Lúc này việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Tùy theo mức độ tiến triển của bệnh, tỷ lệ sống sót sau 5 năm từ 11% đến 87%.
Các yếu tố gây ung thư đại trực tràng
Do polyp đại tràng
Đây là nguyên nhân hàng đầu.Trên 50% bệnh nhân ung thư ruột già đều có nguyên nhân từ polyp đại tràng. Khị số lượng polyp càng nhiều thì tỷ lệ ung thư hoá càng cao.
Liên quan đến bệnh đại tràng mãn tính
Lỵ, amip, lao, viêm loét đại tràng mãn tính.. là các nền tảng gây ung thư đại trực tràng.
Chế độ ăn uống
Chế độ ăn uống nhiều mỡ và đạm động vật, ít chất xơ cũng là tác nhân gây bệnh. Chế độ ăn này làm thay đổi vi khuẩn yếm khí ở đại tràng, biến acid mật và cholesterol thành những chất gây ung thư.
Thiếu chất xơ sẽ làm giảm khối lượng phân gây táo bón. Từ đó khiến chất gây ung thư sẽ tiếp xúc với niêm mạc ruột lâu tác động lên biểu mô của đại tràng. Các chất phân hủy của đạm như indol, seatol, piridin được tạo ra trong quá trình nấu cũng có thể gây ung thư.
Uống nhiều rượu bia cũng là nguyên nhân làm tổn hại hệ tiêu hóa. Đây cũng là lý do làm tăng nguy cơ mắc ung thư ruột già.
Phơi nhiễm hóa chất
Một số hóa chất như Clo, amiăng.. có thể làm tăng nguy cơ ung thư này. Amiăng được cho là có khả năng gây hại, vì nó có liên quan đến việc hình thành các polyp trong đại tràng.
Bức xạ
Khi tiếp xúc với bức xạ sẽ làm tăng nguy cơ mắc ung thư ở các mô phơi nhiễm.
Một số loại phẫu thuật
Nghiên cứu cho thấy phẫu thuật bàng quang có thể dẫn đến nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng.
Đối tượng mắc ung thư đại trực tràng
Độ tuổi và giới tính
Cả nam và nữ đều có thể mắc căn bệnh này. Hiện nay bệnh ung thư đã trẻ hóa, trên thế giới và Việt Nam đã có không ít trẻ em từ 6 – 12 tuổi mắc căn bệnh ung thư này.
Lối sống
Những người lười vận động, hút thuốc và uống rượu nhiều làm tăng nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng.
Tiền sử gia đình
Những người có tiền sử mắc các bệnh như: viêm loét đại tràng chảy máu, bệnh Crohn. Bản thân hoặc gia đình có người mắc bệnh polyp đại tràng, đặc biệt là đa polyp có tính chất gia đình, hội chứng Lynch; nguy cơ mắc bệnh này sẽ cao hơn.
Phòng tránh ung thư ruột già
Không có cách nào để ngăn chặn hoàn toàn ung thư. Nhưng thực hiện một số phương pháp sau sẽ kiểm soát và giảm nguy cơ mắc bệnh.
Kiểm tra sàng lọc ung thư
Kiểm tra đại trực tràng thường xuyên là một trong những cách tốt nhất để phòng tránh ung thư. Kiểm tra thường xuyên giúp phát hiện các polyp và cắt bỏ trước khi chúng trở thành ung thư.
Sàng lọc giúp phát hiện bệnh sớm, khi tổn thương còn nhỏ và giúp dễ điều trị hơn. Nên bắt đầu sàng lọc ung thư ruột già càng sớm càng tốt.
Chế độ ăn uống lành mạnh khoa học
- Ăn nhiều rau xanh, hoa quả.
- Giảm các loại thịt đỏ, đồ rán nướng, chất béo bão hòa…
- Tránh các chất kích thích như rượu, cà phê, chè đặc…
Vận động
Tăng cường thể chất bằng các môn thể dục như đi bộ, bơi lội, thiền, yoga..
Xét nghiệm di truyền
Xét nghiệm di truyền phòng ngừa cho những người có tiền sử gia đình mắc loại ung thư này.