Các ngư dân Việt Nam và Philippines gần đây đã chia sẻ với hãng tin CNA về nỗi vất vả mưu sinh của họ khi các tàu cá Trung Quốc ngày càng hung hăng ở Biển Đông.
CNA bình luận: “Các ngư dân nhỏ lẻ đang bị mắc kẹt trong các cuộc tranh chấp ở Biển Đông”.
Ông Bobong Lomuardo, một ngư dân Philippines cho biết ông từng đánh bắt được khá nhiều hải sản tại các ngư trường trù phú xung quanh bãi cạn Scarborough. Đó là một bãi đá ở Biển Đông nằm cách đảo Luzon của Philippines khoảng 120 hải lý (222 km) về phía tây.
Với mỗi chuyến đi đến bãi cạn khoảng 15 ngày, ông Lomuardo kiếm được 15.000 đến 19.000 peso (405 đô la Singapore đến 500 đô la Singapore). Người đàn ông 47 tuổi cho biết: “Đánh bắt cá ở đó dễ dàng hơn”. Ông gọi đây là một“ kế sinh nhai ổn định ”.
Những ngày này, ông và cậu con trai 22 tuổi chỉ dám đánh bắt ở cách bờ 2 hải lý. Họ bắt bạch tuộc và cá hồng, và chỉ kiếm được hơn 400 peso từ một kg cá và 4,5 kg bạch tuộc. Nếu may mắn, họ có thể câu được cá ngừ đại dương.
Thu nhập của họ giờ chỉ đủ nuôi một gia đình 7 người, nhưng ông Lomuardo không dám ra khơi xa hơn vì sự hiện diện của các tàu Trung Quốc.
Ông nói với chương trình Insight: “Kể từ khi người Trung Quốc canh giữ lối vào bãi cạn Scarborough, chúng tôi không thể vào được nữa”.
Các tàu cao tốc của Trung Quốc đã đuổi ông đi. Các thủy thủ đoàn Trung Quốc bảo ông hay “quay trở lại” Philippines.
Bãi cạn Scarborough hay Panatag là bãi cạn thuộc chủ quyền của Philippines.
“Tôi muốn nói đây là lãnh thổ Philippines, đây là Bãi cạn Panatag”, ông kể lại. “Người Trung Quốc sẽ nói,‘ Không, không, không, không. Đây là lãnh thổ của Trung Quốc.”
Theo Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á (AMTI) thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Hoa Kỳ, Trung Quốc đã “duy trì sự hiện diện thường xuyên của lực lượng bảo vệ bờ biển” tại Bãi cạn Scarborough kể từ năm 2012.
Ngư dân Việt Nam ở Biển Đông bị Trung Quốc đánh đắm thuyền
Giống như ông Lomuardo, điểm câu cá yêu thích của anh Trần Hồng Thọ, 33 tuổi, một ngư dân Việt Nam là Quần đảo Hoàng Sa, thuộc chủ quyền của Việt Nam. Nhưng khu vực này đã bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp.
Trước kia, anh Thọ có thể bắt tôm, cá, cua, ốc. Mùa đánh bắt kéo dài từ sáu đến bảy tháng mỗi năm; và ông kiếm được 60 đến 69 triệu đồng (3.500 đô la Singapore đến 4.100 đô la Singapore), đủ để nuôi sống gia đình.
Nhưng một đêm nguy hiểm vào tháng 4 năm ngoái đã khiến anh mắc nợ. Thuyền của anh đã bị một tàu Trung Quốc truy đuổi và ném đá trong hơn một giờ. Cuối cùng thuyền của ông bị Trung Quốc đánh đắm ở quần đảo Hoàng Sa.
8 người Việt Nam trên thuyền đã thoát chết. Nhưng anh Thọ cho biết vụ tàu đắm đã khiến anh mắc nợ ngân hàng và những người hàng xóm tổng cộng 986 triệu đồng.
Kể lại cuộc chạm trán với Trung Quốc, anh Thọ nói: “Khi đó tất cả chúng tôi đều cố gắng tránh đòn. Cứ 5 đến 10 phút, tôi lại bẻ lái chiếc tàu để trốn thoát. Tôi nghĩ họ sẽ ngừng đuổi theo chúng tôi, nhưng họ đã không làm vậy.”
“Khi (người Trung Quốc) đâm vào (thuyền của tôi), chúng tôi nghe thấy một tiếng nứt lớn… Khoảng 15 phút sau, thuyền của tôi bị chìm nghỉm, và chỉ có mũi thuyền nổi lên”.
Theo CNA, căng thẳng vẫn ở mức cao ở Biển Đông khi các nước trong khu vực đang cố gắng bảo vệ lợi ích của mình; trong khi Mỹ tiến hành các hoạt động tự do hàng hải để thách thức các yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh.
Trong năm 2009 và 2019, Quốc hội Việt Nam đã thông qua một loạt văn bản pháp luật về lực lượng phòng vệ dân sự, cho phép thành lập các đơn vị dân quân biển. Các ngư dân địa phương đã nhập ngũ, các doanh nghiệp đánh cá cũng tham gia. Ước tính có khoảng 8.000 tàu đánh cá và 46.000 ngư dân, hoặc thậm chí nhiều hơn, trong lực lượng dân quân hàng hải Việt Nam hiện nay.