Chính quyền Tổng thống Donald Trump vừa chính thức yêu cầu Đại học Harvard cung cấp hồ sơ về các khoản tài trợ nước ngoài và mối liên hệ quốc tế trong 10 năm qua. Động thái này được xem là một phần trong chiến lược tăng cường kiểm soát ảnh hưởng ngoại bang đối với hệ thống giáo dục, đồng thời gây ra những phản ứng trái chiều trong xã hội về quyền tự do học thuật và giới hạn của quyền lực nhà nước.
- Trump tuyên bố: Mỹ sẽ “bỏ qua” đàm phán hòa bình nếu Nga không tham gia
- Trú ẩn trong vàng: Cái giá thật sự của làn sóng gom vàng toàn cầu
- Ai sẽ là người mở lời trước trước căng thẳng thương mại Mỹ – Trung?
Bộ Giáo dục yêu cầu Harvard minh bạch nguồn tài trợ và nhân sự quốc tế
Ngày 11/4, Bộ Giáo dục Hoa Kỳ đã gửi thư đến Đại học Harvard, yêu cầu nhà trường cung cấp chi tiết về:
- Các khoản quyên góp, hợp đồng và tài trợ từ nước ngoài vượt quá 250.000 USD mỗi năm kể từ năm 2014
- Danh sách sinh viên quốc tế từng bị trục xuất
- Các nghiên cứu, chương trình đào tạo và nhân sự có liên hệ với chính phủ nước ngoài
Theo Bộ trưởng Giáo dục Linda McMahon, động thái này là để đảm bảo rằng các trường đại học không bị chi phối bởi các thế lực bên ngoài, vốn có thể gây ảnh hưởng đến chính sách, chương trình học hoặc môi trường tư tưởng trong nhà trường.
Harvard phản hồi: Tuân thủ luật pháp và bảo vệ quyền tự chủ học thuật
Phía Harvard cho biết họ đã thực hiện báo cáo tài trợ nước ngoài đúng quy định của Bộ luật Giáo dục Hoa Kỳ, và trong nhiều năm qua, các hợp đồng liên quan đều được kê khai một cách minh bạch. Trường khẳng định: “Như luật yêu cầu, các báo cáo của Harvard bao gồm đầy đủ các khoản tài trợ và hợp đồng từ nguồn nước ngoài vượt mức quy định, bao gồm đào tạo quản lý, nghiên cứu học thuật và hợp tác quốc tế.”
Harvard cũng bày tỏ lo ngại rằng một số yêu cầu của chính quyền có thể đi xa hơn khuôn khổ pháp lý hiện hành, đồng thời làm xói mòn nguyên tắc tự chủ đại học, vốn được xem là trụ cột của nền giáo dục Mỹ.
Tranh cãi xung quanh “cuộc chiến văn hóa” trong môi trường đại học
Yêu cầu từ chính quyền Trump diễn ra trong bối cảnh một loạt các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine nổ ra tại các trường đại học, trong đó có Harvard. Một số người biểu tình chỉ trích chiến dịch quân sự của Israel tại Dải Gaza, trong khi chính quyền Trump lo ngại các hành động này có thể chứa yếu tố cực đoan hoặc bài Do Thái.
Từ góc nhìn bảo thủ, một số nhà hoạch định chính sách cho rằng các trường đại học đang trở thành nơi truyền bá tư tưởng chính trị lệch lạc, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia. Theo họ, việc thắt chặt giám sát các khoản tài trợ và mối quan hệ quốc tế là cần thiết để duy trì sự minh bạch và độc lập quốc gia.
Ngược lại, từ phía các tổ chức nhân quyền và một số học giả, họ lập luận rằng hành động của chính quyền Trump có thể dẫn đến việc hình sự hóa phản biện, và xâm phạm quyền tự do ngôn luận, vốn được bảo vệ bởi Tu chính án thứ Nhất trong Hiến pháp Hoa Kỳ.
Các biện pháp mạnh tay: Từ tạm ngưng tài trợ đến nguy cơ trục xuất sinh viên
Cùng với yêu cầu hồ sơ, chính quyền Trump cũng đưa ra hàng loạt các yêu cầu khác:
- Rà soát toàn diện 9 tỷ USD tài trợ liên bang dành cho Harvard
- Đề xuất loại bỏ các chương trình DEI (đa dạng, công bằng, hòa nhập)
- Đề xuất tước quy chế miễn thuế và quyền tuyển sinh sinh viên quốc tế
- Tạm thời đóng băng khoản tài trợ 2,3 tỷ USD sau khi Harvard từ chối một số yêu cầu
Chính quyền cũng cho biết họ đang xem xét việc thu hồi thị thực của một số sinh viên và học giả nước ngoài tham gia các cuộc biểu tình mà họ cho là “đe dọa lợi ích quốc gia”.
Giữa hai lằn ranh: An ninh quốc gia và quyền tự do tư tưởng
Trong bối cảnh chính trị phân cực sâu sắc, sự việc tại Harvard phản ánh cuộc tranh luận rộng hơn về vai trò và giới hạn của chính phủ trong môi trường giáo dục. Một bên cho rằng chính phủ có trách nhiệm bảo vệ quốc gia khỏi ảnh hưởng ngoại bang, kể cả trong lĩnh vực giáo dục. Bên còn lại lo ngại rằng việc giám sát quá mức có thể dẫn đến việc bóp nghẹt tư duy phản biện, một đặc trưng của xã hội tự do và học thuật độc lập.
Vụ việc giữa chính quyền Trump và Đại học Harvard là phép thử cho mối quan hệ giữa quyền lực nhà nước và quyền tự trị của giáo dục đại học. Trong khi mục tiêu bảo vệ an ninh quốc gia là chính đáng, các chuyên gia kêu gọi cần có sự cân bằng giữa minh bạch tài chính, bảo vệ chủ quyền học thuật và duy trì tự do tư tưởng. Đây không chỉ là cuộc tranh luận chính trị, mà là câu hỏi nền tảng về cách nước Mỹ định hình tương lai giáo dục của mình trong một thế giới ngày càng phức tạp.
Nguồn: Reuter